KRÓTKA HISTORIA PARAFII W PONICACH

„Każdy dzień jest kawałkiem historii,

nikt nie jest w stanie opowiedzieć jej do końca."

(José Saramago)

„Aby człowiek wiedział, dokąd idzie, musi wiedzieć, skąd przychodzi.

Naród bez historii błądzi, jak człowiek bez pamięci.”

(Norman Davies)

„Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości,

ten nie jest godzien szacunku, teraźniejszości ani prawa do przyszłości.”

( Józef Piłsudski)

***

Kto nad mieszkańcami  Ponic sprawował opiekę duszpasterską? Wiadomo, że opiekowali się nimi kapłani diecezjalni z Rabki, potem księża marianie z Rdzawki i księża salwatorianie, którzy w tej wsi zamieszkali w 1984 roku.

OKRES DIECEZJALNY

W 1557 roku kasztelan krakowski Wawrzyniec Spytek Jordan, ufundował parafię w Rabce. Władze kościelne wydzieliły ją z parafii Łętownia należącej do dekanatu makowskiego.

W roku 1565 jej fundator wybudował w Rabce pierwszy kościół, który po kilkunastu latach uległa zniszczeniu.

W latach 1600-1606 wzniesiono na jego miejscu nowy, drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny, który istnieje do dziś.

W latach 1902 – 1908 zbudowano neogotycki kościół św. Marii Magdaleny, patronki parafii w Rabce. Konsekrowano go w 1923 roku. W skład nowo utworzonej parafii św. Marii Magdaleny w Rabce weszła wieś Ponice.

***

Historie Rabki i Ponic zlewają się w jedno jak dwa górskie potoki. Wystarczy spojrzeć na przeszłość.

W XIII wieku cystersi z opactwa w Strzyżycu zaczęli prowadzić akcję osadniczą na ziemiach w okolicach Rabki. Ci, którzy się tu osiedlili, dobywali sól na potrzeby klasztoru. O tym jak strzyżyccy zakonnicy roztaczali opiekę duchową nad mieszkańcami Rabki i Ponic nie mamy informacji.

W dniu 10 listopada 1492 roku biskup krakowski, królewicz Fryderyk Jagielończyk, erygował parafię w Łętowni. Do niej należały większe wsie: Tokarnia, Więcierza, Skomielna Czarna, Naprawa, Wysoka, Bystra, Toporzysko, Chrobacze, Malej owa, Skomielna Biała, Zaryte, Rdzawka, Rabka, Spytkowice (do 1758), i Jordanów (do 1856 roku). Pierwszym znanym z nazwiska proboszczem łętowskiej parafii był ks. Mikołaj Harskowski, gospodarujący tu w latach 1635 - 1637. Można sobie tylko wyobrazić jak mieszkańcy Ponic chodzili piechotą lub jechali konno i na furmankach do kościoła w Łętowni. Można się też domyślać, jaką trudność sprawiały wtedy poniczanom chrzty, śluby, zaopatrywanie sakramentami chorych i pogrzeby.

W 1557 roku Wawrzyniec Spytek Jordan, herbu Trąba, syn Mikołaja Jordana, będący kasztelanem sądeckim, wojewodą krakowskim i sandomierskim, podskarbim koronnym znanym z wyjątkowej hojności na cele narodowe i kościelne, ufundował parafię Rabcewładze kościelne wydzieliły ją z parafii Łętownia należącej do dekanatu makowskiego. Ponice weszły w skład wiosek należących do tej parafii. W związku z tą decyzją życie religijne we wsi zmienia się na lepsze. Poniczanie mają łatwiejszy kontakt z duszpasterzem i dostęp so sakramentów świętych.

W roku 1565 Wawrzyniec Spytek Jordan wybudował w Rabce pierwszy kościół. Po kilkunastu latach ta niewielka świątynia uległa zniszczeniu. Podobno zabrała ją woda.

W latach 1600-1606 wzniesiono na jego miejscu nowy, drewniany kościół pw. św. Marii Magdaleny, który istnieje do dziś.Od 1934 roku mieści się w nim muzeum. W miarę jak Rabka i okoliczne wsie rozwijały się liczebnie, drewniany kościółek nie był w stanie pomieścić wiernych, którzy przychodzili na msze święte i nabożeństwa.

W latach 1902 – 1908 staraniem tutejszego proboszcza, ks. Jakuba Zycha, rodem z Chochołowa, zbudowano duży neogotycki ceglany kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Konsekrowano go w 1923 roku. Od tej pory stała się macierzystą świątynią mieszkańców Ponic.

***

Na przełomie XVIII i XIX wieku pojawiła się w Ponicach przydrożna kaplica. Początkowo była to budowla prywatna. Z biegiem czasu rozbudowywano ją. W niej zrodził kult maryjny, związany z obrazem Matki Bożej Częstochowskiej, który pojawił się w jej wnętrzu. Poniczanie uważali i uważają go za obraz cudowny, gdyż zanoszone przed nim modlitwy skutkowały kilkoma cudami.

W 1846 roku, podczas słynnej rabacji galicyjskiej, kiedy to widać było dymy z płonących w pobliżu Ponic pańskich dworów, mieszkańcy wsi szukali ratunku w kaplicy i w niej modlili się przed cudownym wizerunkiem Matki Boskiej. Przed tym obrazemponiczanie modlili się, gdy ich wieś nawiedziła cholera. Ta straszna epidemia od jesieni 1847 roku do końca 1848 roku pozbawiła życia ponad 40% jej mieszkańców.

Przed 1970 rokiem arcybiskup Karol Wojtyła postanowił ustanowić w Ponicach ośrodek duszpasterski. W istocie był to wikariat parafii św. Magdaleny w Rabce. Pracujący w niej księża przyjeżdżali do kaplicy z mszą świętą.Z uwagi na obecność księży marianów w Rdzawce, proboszcz rabczański, ks. Mateusz Zdebski, zgodził się, aby oni przejęli opiekę duszpasterską nad mieszkańcami Ponic. Oni sprawowali msze święte w niedzielę i święta, a także prowadzili katechizację.

OKRES MARIAŃSKI

W 1970 roku marianin, ks. Henryk Nadrowski, zainspirowany przez Sobór Watykański II, przeprowadził remont kaplicy w Ponicach. Usunął stary ołtarz i wstawił nowy, kamienny. Wymienił też drzwi wejściowe. Mieszkańcy Sołtysówki nie byli gotowi na te zmiany.

W następnych latach ks. Stanisław Dąbrowski   pokrył dach kaplicy eternitem. Blachę zostawił na dzwonnicy i drewutni. Wykonał jeszcze zadaszenie nad wejściem i na gruncie darowanym przez rodzinę Sroków postawił malutki drewniany domek dla księdza. Zabudowania kościelne otoczył solidnym, kamiennym murem.

Latem 1981 roku Ponice przeżyły uroczystość prymicyjną swego rodaka, ks. Adama Kowala, który został kapłanem w zgromadzeniu księży marianów.

W 1982 roku kardynał Franciszek Macharski erygował parafię NMP Matki Kościoła w Rdzawce, wsi sąsiadującej z Ponicami. Jej duszpasterzami zostali księża marianie. Rządca archidiecezji dał im w opiekę ośrodek duszpasterski w Ponicach.Duszpasterzem Ponic został ks. Jan Podstawka.

Na początku roku 1984 księża marianie z powodów kadrowych zrezygnowali z prowadzenia ośrodka duszpasterskiego w Ponicach.

OKRES SALWATORIAŃSKI

Wczesną wiosną ks. prowincjał Seweryn Kłaput ks. Ignacego Pawlusa do kardynała Franciszka Macharskiego, aby sfinalizować sprawę założenia w Więciórce ośrodka duszpasterskiego, który będzie samodzielnym wikariatem wydzielonym z parafii Trzebunia w dekanacie myślenickim. Kardynał postawił warunek, że salwatorianie muszą pozbyć się domu w Makowie Podhalańskim. Dopiero po tym zgodzi się na ośrodek w Więciórce i salwatorianom coś więcej. Na pytanie: co? Odpowiedział: „Otrzymacie Ponice, które opuszczają księża marianie.” Jeszcze tego samego dnia ks. Prowincjał z ks. Ignacym udali się do Ponic. Zatrzymali się przy kaplicy i w niej spotkali się z księdzem, który spowiadał dzieci. Od niego dowiedzieli się, jego prowincjał podjął decyzję o wycofaniu się marianów z pracy w Ponicach. Po załatwianiu wszystkich spraw…

W czerwcu 1984 roku przybywają do Ponic Salwatorianie i osiedlają się w domu na CZUPTÓWCE, obok Sołtysówki. Wspomniany dom Salwatorianie nabyli od Jana Ponickiego za dom w Makowie Podhalańskim. Jego pierwszymi mieszkańcami byli księża Leszek Dublewicz i Emanuel Kolatorowicz. Starszy wiekiem Leszek, znany ludowy misjonarz i rekolekcjonista, został przełożonym nowo utworzonego domu zakonnego. Młodszy, Emanuel, zajął się, jako wikariusz parafii św. Marii Magdaleny w Rabce, organizacją duszpasterstwa.

17 czerwca 1984roku, w uroczystość Trójcy Przenajświętszej, na nabożeństwie o 17.00 pożegnano ks. Jana Podstawkę, ostatniego Marianina pracującego w Ponicach, a także powitano obu Salwatorianów, którzy wezmą w opiekę miejscową wspólnotę. We wspomnianej uroczystości uczestniczyli między innymi prowincjał Salwatorianów ks. Seweryn Kłaput, dziekan rabczański ks. Tadeusz Janikowski i księża z okolicznych parafii.

W ten sposób zabytkowa kaplica znów stała się centrum nowego ośrodka duszpasterskiego, a nowy duszpasterz przystąpił kolejnego remontu. Wypełniając wolę ordynariusza i prowincjała rozpoczął także przygotowania do budowy kościoła i założenia cmentarza.

Z nowymi duszpasterzami Msze święte zaczęto odprawiać w kaplicy w następującym porządku. W niedzielę: 8.00, 10.30 i 19.00. W dni powszednie o 18.00.

7 kwietnia 1985 roku kardynał Franciszek Macharski erygował w Ponicach parafię pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Jej pierwszym proboszczem został ks. Emanuel Kolatorowicz. Nowa parafia mieści się w granicach wsi Ponice i liczy sobie blisko 1100 wiernych.

W grudniu 1987 roku ks. Kolatorowicz zrezygnował z funkcji proboszcza parafii w Ponicach. Jego decyzja zaskoczyła parafian, jak i władze kościelne i zakonne. Wszyscy uszanowali decyzję młodego duszpasterza.  Miejsce po nim zajął ks. Tadeusz Gleń, który jako drugi proboszcz zapisał się na trwałe w sercach parafian. Był pasterzem dobrym, sprawnym animatorem życia religijnego i organizatorem pielgrzymek. Na wieczną pamięć zasłużył sobie wybudowaniem kościoła i inicjatywą założenia cmentarza.

W 1989 roku rozpoczęła się budowa nowego kościoła według projektu architekta dra Zbigniewa Radziewanowskiego, pracownika naukowego Politechniki Krakowskiej, autora projektów wielu kościołów w archidiecezji krakowskiej. Forma kościoła w Ponicach odzwierciedla zarówno modernizm, jak i regionalizm. Autor projektu   przedstawić kościół jako arkę ocalenia ludzi.

Projektowaniem i urządzeniem wnętrza świątyni zajął się Salwatorianin, ks. Antoni Polaniak, absolwent ASP w Krakowie.

W 1991 r. rozpoczęto budowę cmentarza parafialnego, który ostatecznie został zalegalizowany przez INB w Nowym Targu w grudniu 2018 roku.

W 1996 roku kardynał Franciszek Macharski konsekrował kościół w Ponicach, który powstał dzięki olbrzymiemu wysiłkowi miejscowej wspólnoty wiernych.

1 lipca 2009 roku urząd proboszcza parafii Ponice przejął ks. Mieczysław Pajdo. Jego zasługą jest przy ofiarnej współpracy z wiernymi liczne prace remontowe obecnego kościoła jak i wokół niego ( np. ogrzewanie kościoła, malowanie kościoła i dachu, ołtarz Bożego Miłosierdzia, schody przed kościołem ). Dzięki jego staraniom został kupiona działka pod budowę obecnego domu zakonnego w 2010 roku. Pod koniec 2013 roku na zakupionej działce została rozpoczęta budowa nowego domu zakonnego Salwatorianów. Budowa została ukończona pod koniec kwietnia 2015 roku i wówczas do nowego domu zakonnego przeprowadzili się ks. Mieczysław Pajdo – proboszcz i ks. Andrzej Iwaniuk- kapelan szpitala w Rabce Zdrój. W uroczystość odpustową ku czci NMP Królowej Polski ówczesny ks. Prowincjał Piotr Filas dokonał poświęcenia nowego domu zakonnego w Ponicach. W czerwcu 2019 wykonane zostały prace brukarskie wokół domu zakonnego.

W lipcu 2019 roku parafię objął nowy proboszcz ks. Jan Bukowiec. W roku 2020 kościół parafialny wzbogacił się o chrzcielnicę i witraże w kaplicy Miłosierdzia Bożego.

KSIĘŻA ADMINISTRATORZY I PROBOSZCZOWIE PARAFII

1. Emanuel Kolatorowicz SDS (1984-1987)
2. Tadeusz Gleń SDS (1987 – 2009)
3. Mieczysław Pajdo SDS (2009 – 2019)
4. Tomasz Strużyk SDS (2019 -2019)
5. Jan Bukowiec SDS (2019 –

WIKARIUSZE, KATECHECI, KAPELANI

1. Stanisław Kucała SDS (1987 – 1988)
2. Henryk Matusik SDS (1988 – 1994)
3. Ludwik Kołodziej SDS (1994 – 1997)
4. Dariusz Kubica SDS (1997 – 2000)
5. Piotr Zydek SDS (2000 – 2004)
6. Tomasz Sender SDS (2002 – 2003)
7. Marek Pączka SDS (2003 – 2004)
8. Krzysztof Jagiełło SDS (2004 – 2008)
9. Stanisław Mucha (2004 – 2006) – kapelan sióstr w Rokocinach
10. Stanisław Piwowarczyk (2006 – 2008) – kapelan sióstr w Rokicinach
11. Janusz Cwynar SDS (2008 – 2010)
12. Piotr Sztajgli SDS (2009 – 2012)
13. Michał Mańka SDS (2011 – 2012) - kapelan szpitala
14. Andrzej Iwaniuk SDS (2013 – 2019)
15. Ireneusz Pelka SDS (2019 – 2020)
16. Janusz Barglik SDS (2020-

POMOC DUSZPASTERSKA I REKOLEKCJE PARAFIALNE

1. Leszek Dublewicz SDS (1984 – 1987)
2. Antoni Polaniak SDS (1991 – 2002)
3. Jerzy Morański SDS (2012 – 2013)
4. Piotr Filas SDS (2018 – 2019)
5. Ignacy Pawlus SDS (2019 –

KSIĘŻA POCHODZĄCY Z PONIC

1. Ks. Franciszek Sroka
2. Ks. Adam Kowal MIC, 1981;
3. Ks. Piotr Filas SDS, 1986;
   
   SIOSTRY ZAKONNE POCHODZĄCE Z PONIC

1. S. Beata M. Biernat, ZCNSNMP; (zgromadzenie córek Najświętszego Serca NMP);